01 ► ทำไมต้องฉีดวัคซีน
ไข้หวัดใหญ่ (Flu)
โรคนี้เกิดจากเชื้อไวรัส ส่วนใหญ่ติดต่อจากคนสู่คน โดยการสัมผัส และไอ จามรดกันในระยะ 1 ช่วงแขน โรคนี้เร่ิมมีการระบาดในประเทศเม็กซิโกและสหรัฐอเมริการในปี พ.ศ.2562 ซึ่งเป็นช่วงฤดูหนาว (เดือนตุลาคมถึงเดือนพฤษภาคม) ต่อมาโรคนี้ได้แพร่งระบาดไปยังอีกหลายประเทศทั่วโลก ปัจจุบันกลายเป็นไข้หวัดใหญ่ ตามฤดูกาล สำหรับประเทศไทย จะเกิดขึ้นตลาดทั้งปี แต่ในช่วงฤดูฝนมักจะพบมีผู้ป่วยมากกว่าฤดูอื่น พบได้ในทุกกลุ่มอายุ แต่ส่วนใหญ่พบในผู้สูงอายุ
อาการ
หลังได้รับเชื้อ 2-3 วัน (มักไม่เกิน 7 วัน) ผู้ป่วยจะมีไข้ หนาวสั้น ปวดศรีษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ไอ เจ็บคอ มีน้ำมูก คัดจมูก บางคนอาจมีอาเจียน ท้องเสีย
ไข้หวัดใหญ่สามารถทำให้เกิดปอดบวม และติดเชื้อในกระแสเลือดได้ มักพบอาการรุนแรงในกลุ่มผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป (ผู้สูงอายุ), เด็กเล็ก (อายุตั้งแต่ 6 เดือน – 2 ปี), หญิงตั้งครรภ์ (อายุครรภ์ 4 เดือนขึ้นไป), ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน โรคไต โรคหัวใจ และหอลดเลือด โรคปอดเรื้อรัง หอบหืด ระบบภูมิต้านทานต่ำ, โรคอ้วน (น้ำหนักเกิน 100 กิโลกรัมขึ้นไป), ผู้พิการทางสมองรวมทั้งผู้ป่วยโรคลมชัก
ทำอย่างไร ให้ห่างไกล “ไข้หวัดใหญ่”
♦ ปิด : ใส่หน้ากากอนามัย, ปิดปากและจมูก
♦ ฉีด : ฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ทุกปี
♦ เช็ค : เช็คทำความสะอาดสิ่งของที่สัมผัสร่วมกัน
♦ ล้าง : ล้างมือบ่อยๆ ด้วยนำ้กับสบู่ ล้างมือก่อน – หลังสัมผัสผู้ป่วย
♦ เลี่ยง : หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้ชิดผู้ที่มีอาการป่วย
♦ หยุด : หยุดงาน หยุดเรียน เมื่อมีอาการป่วย
คุณสมบัตรของวัคซีนไข้หวัดใหญ่
♦ ป้องกันไม่ให้ท่านเป็นไข้หวัดใหญ่
♦ ทำให้ท่านมีอาการป่วยน้อยลงหากท่านเป็นไข้หวัดใหญ่
♦ ป้องกันการแพร่เชื้อไข้หวัดใหญ่ไปสู่ครอบครัวและบุคคลอื่น
02 ► วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดเชื้อตาย Recombinant
ควรฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่หนึ่่งครั้งในแต่ละฤดูไข้หวัดใหญ่ ส่วนเด็กที่มีอายุ 6 เดือนถึง 8 ปี อาจต้องฉีดสองครั้งในฤดูไข้หวัดใหญ่เดียวกัน
วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดเชื้อตายจะมีส่วนผสมของสารตะกั่วเล็กน้อยที่เรียกว่าไธเมอโรซอล (thimerosal) เพื่อการเก็บรักษาเชื้อให้คงสภาพไว้ จากการศึกษาพบว่าไม่เป็นอันตรายแต่อย่างใด แต่วัคซีนไข้หวัดใหญ่ที่มีส่วนผสมของไธเมอโรซอลก็มีใช้ด้วย มีไว้รัสไข้หวัดใหญ่อยู่มากมายหลายชนิด และเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอแต่ละปีจึงต้องผลิตวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ขึ้นเพื่อป้องกันเชื้อไวรัส 3 ถึง 4 ตัวที่ทำให้เกิดโรคในปีนั้น ในขณะที่วัดซีนไม่สามารถป้องกันเชื้อไข้หวัดใหญ่ได้ทุกสายพันธุ์แต่ยังสามารถให้การป้องกันได้บ้าง
อาการหรือโรคที่วัคซีนไข้หวัดใหญ่ไม่สามารถป้องกันได้
♦ ไข้หวัดใหญ่ที่เกิดจากเชื้อไวรัสที่มีอยู่ในส่วนผสมของวัคซ๊ฯ
♦ อาการที่ดูเหมือนกับไข้หวัดใหญ่แต่ไม่ใช่
ร่างกายจะเริ่มสร้างภูมิต้านทานต่อโรคประมาณสองสัปดาห์ และจะป้องกันไปได้ตลอดฤดูไข้หวัดใหญ่
03 ► บุคคลที่ไม่ควรรับการฉีดวัคซีน
แจ้งให้บุคคลที่จะซีดวัคซีนให้ท่านทราบ
ถ้าท่านเคยมีอาการแพ้อย่างรุนแรง ถึงขั้นเป็นอันตรายแก่ชีวิต ถ้าท่านเคยมีอาการแพ้อย่างรุนแรงหลังจากได้รับการฉัดวัคซีนไข้หวัดใหญ่หรืออาการแพทย์อย่างรุนแรงต่อส่วนผสมของวัคซีน ท่านอาจได้รับคำแนะนำให้งดฉีดวัคซีนวัคซีนไข้หวัดใหญ่ส่วนมากแต่ไม่ทั้งหมดที่มีส่วนผสมของไข้เล็กน้อง
ถ้าท่านเคยเป็นโรคกิลเลน-บาร์เร่ ซินโดรม (เป็นอัมพาตชนิดหนึ่งเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า GBS) หรือใคร ก็ตามที่มีประวัติว่าเคยเป็นโรคนี้ไม่ควรรับการฉีดวัคซีนนี้ ควรปรึกษากับแพทย์ของท่าน
ถ้าท่านรู้สึกไม่สบาย ปกติแล้วท่านสามารถรับการฉีดวัคซีนได้หากมีอาการป่วยเล็กน้อย แต่ท่านอาจได้รับคำแนะให้กลับมาฉีดเมื่อท่านมีอาการดีขึ้น
04 ►ความเสี่ยงต่ออาการแพ้วัคซีน
วัคซีนก็เหมือนยารักษาโรคต่างๆ ซึ่งมีโอกาสที่จะเกิดผลข้างเคียงได้ บุคคลส่วนมากที่ได้รับการฉัดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่มัก ไม่เกิดปัญหาแต่อย่างใด
ปัญหาเล็กน้อย ที่ตามมาหลังจากได้รับการฉีดวัคซีน
♦ ระบม แดง หรือบวมบริเวณที่ฉีด
♦ เจ็บตา ตาแดงหรือคันตา
♦ มีไข้
♦ ปวดศีรษะ
♦ อ่อนเพลีย
♦ เสียงแหบ
♦ ไอ
♦ ปวดเมื่อย
♦ คัน
ถ้าปัญหาเหล่านี้เกิดขึ้น มักจะเริ่มไม่นานหลังฉีด แล้วควรหายเอง ภายใน 1-2 วัน
ปัญหาที่มากขึ้น ที่ตามมาหลังจากได้รับการฉีดวัคซีน
อาจจะเป็นการเพิ่มความเสี่ยงในการที่จะเป็นโรคกิลเลน-บาร์เร่ซินโดรม GBS ความเสี่ยงนี้มีเพิ่มขึ้นประมาณ 1 ถึง 2 รายในจำนวนผู้ได้รับการฉีดวัคซีน 1 ล้านคน ซึ่งเป็นจำนวนน้อยมากเมื่อเทียบกับภาวะแทรกซ้อนรุนแรงที่เกิดจากไข้หวัดใหญ่ ซึ่งสามารถป้องกันได้ด้วยการฉีดวัคซีน
เด็กเล็กซึ่งได้รับการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดเชื้อตามและวัคซีนป้องกันโรคปอดบวม (PCV13) และ/หรือ DTaP ในเวลาเดียวกัน มักจะพบว่าเพิ่มความเสี่ยงที่จะเกิดอาการชักจากการมีไข้ สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมจากแพทย์ของท่าน แจ้งให้แพทย์ทราบหากเด็กที่กำลังจะได้รับการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่เคยมีอาการชักมาก่อน
ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นภายหลังจากได้รับการฉีดวัคซีนใดๆ ก็ตาม
อาการเป็นลมหมดสติชั่วครู่ อาจเกิดขึ้นได้หลังจากได้รับกระบวนการรักษาต่างๆ รวมทั้งการฉีดวัคซีน การนั่งหรือนอนประมาณ 15 นาทีหลังได้รับการฉีดวัคซีนสามรถป้องกันการเป็นลมและการบาดเจ็บที่เกิดจากการล้มได้ แจ้งให้แพทย์ทราบหากท่านมีอาการเวียนศีรษะ สายตาเปลี่ยนแปลงหรือหูอื้อ
อาจมีอาการปวดไหล่ข้างที่ฉีดวัคซีนมาก จนทำให้ยกแขนลำบากในบางรายหลังจากการได้รับการฉีดวัคซีน แต่เกิดขึ้นน้อยมาก
ยาต่างๆ สามารถทำให้เกิดปฎิกิริยาแพ้อย่างรุนแรงได้ ปฏิกิริยาที่เกิดจากวัคซีนเช่นเดียวกันนี้เกิดขึ้นน้อยมากประมาณ 1 ในล้านและหากเกิดขึ้นปกติจะเกิดขึ้นภายใน 2-3 นาที ถึง 2-3 ชั่วโมงหลังจากได้รับวัคซีน
05 ► ควรทำอย่างไรหากมีอาการแพ้อย่างรุ่นแรง
สิ่งที่ควรสังเกตุ
สังเกตุอาการผิดปกติต่างๆ เช่น อาการแพ้อย่างรุนแรง มีไข้สูงหรือพฤิตกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป อาการแพ้อย่างรุนแรงรวมถึงเป็นผื่นบวมทั้งใบหน้าและลำคอ หายใจไม่สะดวก หัวใจเต้นเร็ซ เวียนศีรษะ และอ่อนเพลีย อาการเหล่านี้จะเกิดขึ้นภายในสองสามนาทีถึงสองสามชั่วโมงหลังจากได้รับวัคซีน
สิ่งที่ควรปฏิบัติ
หากท่านคิดว่าเป็นปฏิกิริยาแพ้อย่างรุนแรงหรือเหตุฉุกเฉิน อื่นๆ ซึ่งไม่สามารถรอได้ ให้เรียก 1669 หรือพาผู้ป่วยไปโรงพยาบาลที่ใกล้ที่สุด หรือโทรศัพท์หาแพทย์ของท่าน
